Η Χώρα του Πόντου
Από την εποχή του Ομήρου "πόντος" σημαίνει θάλασσα. Θάλασσα αναπεπταμένη και πλατιά, ανήσυχο και ανοικτό πέλαγος. Σε αρκετούς αρχαίους συγγραφείς ο όρος Πόντος ταυτίζεται με τον Άξενο (κατ' ευφημισμόν Εύξεινο) Πόντο, την τρικυμισμένη και σκουρόχρωμη Μαύρη Θάλασσα. Αυτήν που αντίκρυσαν από τα βουνά οι μύριοι του Ξενοφώντα αναφωνὠντας με ανακούφιση "Θάλαττα, θάλαττα".
Ο Πόντος στην ελληνική μυθολογία προσωποποιεί το υγρό στοιχείο, γενικά, και παρουσιάζεται ως γιος της Γης και πατέρας του Νηρέα. Εξάλλου, η χώρα γύρω από τον Εύξεινο έχει εξέχουσα θέση σε μερικούς από τους ωραιότερους μύθους: Από τις πολεμοχαρείς Αμαζόνες και τη βασίλισσά τους Ιππολύτη, τη θεόσταλτη ζώνη της οποίας απέσπασε ο Ηρακλής κατά τον ένατο άθλο του, έως το ταξίδι του Φρίξου και της Έλλης στην πλάτη του χρυσόμαλλου ιπτάμενου κριαριού και την εκστρατεία των Αργοναυτών του Ιάσονα στην Κολχίδα. Το γεγονός αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν και βρίσκονταν σε επαφή με τις περιοχές αυτές πολύ πριν από τον 8ο π.Χ. αιώνα.
Με την ονομασία Πόντος έμεινε γνωστό το βόρειο παράλιο τμήμα της μικρασιατικής χερσονήσου, το οποίο έχει στον νότο την Καππαδοκία, ανατολικά την Κολχίδα και δυτικά την Παφλαγονία. Η οριοθέτηση του ιστορικού Πόντου ενέχει μεγάλες δυσκολίες και σε γενικές γραμμές μπορεί να οριστεί ως η περιοχή μεταξύ του Σοχούμ (ανατολικά) και της Σινώπης (δυτικά). Μια νοητή, περίπου παράλληλη με την ακτή, γραμμή, που διέρχεται λίγο ψηλότερα από Σεβάστεια, ορίζει, συμβατικά, την επαρχία προς τον νότο.
Χώρα παραθαλάσσια, αλλά κυρίως ορεινή, διατέμνεται κατά μήκος - σε απόσταση 50-100 χλμ. από τη θάλασσα- από την οροσειρά του Παρυάδρου, η οποία χωρίζει τον Πόντο σε παράλιο και μεσογειακό. Τα ψηλά βουνά ορθώνονταν σαν φυσικό τείχος και άφηναν δύο μόνο διόδους επικοινωνίας προς τον νότο, τον δρόμο ο οποίος ξεκινούσε από τη Σινώπη και την Αμισό και αυτόν που από την Τραπεζούντα οδηγούσε, μέσα από το διάσελο της Ζύγανας προς τη μικρασιατική ενδοχώρα.
Την παράλια ζώνη διακόπτουν βουνά, φαράγγια και ποτάμια με κατεύθυνση από νότο προς βορρά. Το έδαφος ήταν εύφορο, αλλά περιορισμένο και η θάλασσα προσέφερε τη διέξοδο ώστε να αναπτυχθεί η ναυσιπλοΐα και το διαμετακομιστικό εμπόριο. Παρά το μεγάλο μήκος των ακτών δεν υπήρχαν καλά προστατευμένα λιμάνια, με εξαίρεση αυτά της Σινώπης και της Οινόης. Στον ορεινό Μεσόγειο Πόντο το πλούσιο σε μεταλλεύματα υπέδαφος στήριξε μια από τις πιο χαρακτηριστικές για την περιοχή επαγγελματικές δραστηριότητες. Στα δασωμένα βουνά υπήρχαν και ακάλυπτα σημεία, όπου σχηματίζονταν ορεινά λιβάδια, τα οποία χρησίμευαν ως βοσκότοποι, αλλά και ως θέρετρα των γειτονικών χωριών και πόλεων. Ήταν τα περίφημα παρχάρια, που αποτέλεσαν σημείο αναφοράς της κοινωνικής ζωής της υπαίθρου.
Πλήθος ποταμών, μικρών και μεγάλων, διαρρέουν την περιοχή όπως: ο Άλυς (Kizilirmak), ο μεγαλύτερος ποταμός της Μικράς Ασίας, ο Ίρις (Yesilimark), ο κατεξοχής ποταμός του Πόντου, ο Λύκαστος (Mertimark) που διατρέχει το τότε βιλαέτι της Τραπεζούντας και χύνεται κοντά στην Αμισό, ο Θερμώδων (Termecay), στις όχθες του οποίου σύμφωνα με τον μύθο ζούσαν οι Αμαζόνες, ο Δαφνοπόταμος (Degirmen Deresi), ο Πυξίτης των αρχαίων, ο Όφις (Of Su), ο οποίος διαρρέει την ομώνυμη κοιλάδα, όπου κατοικούσαν ελληνόφωνοι μωαμεθανοί.
Την παράλια ζώνη διακόπτουν βουνά, φαράγγια και ποτάμια με κατεύθυνση από νότο προς βορρά. Το έδαφος ήταν εύφορο, αλλά περιορισμένο και η θάλασσα προσέφερε τη διέξοδο ώστε να αναπτυχθεί η ναυσιπλοΐα και το διαμετακομιστικό εμπόριο. Παρά το μεγάλο μήκος των ακτών δεν υπήρχαν καλά προστατευμένα λιμάνια, με εξαίρεση αυτά της Σινώπης και της Οινόης. Στον ορεινό Μεσόγειο Πόντο το πλούσιο σε μεταλλεύματα υπέδαφος στήριξε μια από τις πιο χαρακτηριστικές για την περιοχή επαγγελματικές δραστηριότητες. Στα δασωμένα βουνά υπήρχαν και ακάλυπτα σημεία, όπου σχηματίζονταν ορεινά λιβάδια, τα οποία χρησίμευαν ως βοσκότοποι, αλλά και ως θέρετρα των γειτονικών χωριών και πόλεων. Ήταν τα περίφημα παρχάρια, που αποτέλεσαν σημείο αναφοράς της κοινωνικής ζωής της υπαίθρου.
Πλήθος ποταμών, μικρών και μεγάλων, διαρρέουν την περιοχή όπως: ο Άλυς (Kizilirmak), ο μεγαλύτερος ποταμός της Μικράς Ασίας, ο Ίρις (Yesilimark), ο κατεξοχής ποταμός του Πόντου, ο Λύκαστος (Mertimark) που διατρέχει το τότε βιλαέτι της Τραπεζούντας και χύνεται κοντά στην Αμισό, ο Θερμώδων (Termecay), στις όχθες του οποίου σύμφωνα με τον μύθο ζούσαν οι Αμαζόνες, ο Δαφνοπόταμος (Degirmen Deresi), ο Πυξίτης των αρχαίων, ο Όφις (Of Su), ο οποίος διαρρέει την ομώνυμη κοιλάδα, όπου κατοικούσαν ελληνόφωνοι μωαμεθανοί.
Πηγή
Ο Πόντος των Ελλήνων -Χαμένες Πατρίδες, ΤΑ ΝΕΑ, 2003, σελ. 7-9
Ο Πόντος των Ελλήνων -Χαμένες Πατρίδες, ΤΑ ΝΕΑ, 2003, σελ. 7-9