Αμάσεια
Πόλη του δυτικού Πόντου κάπου 130 χιλιόμετρα στα νότια της Αμισού (Σαμψούντας). Περιβάλλεται από απόκρημνα όρη και διασχίζεται από τον ποταμό Ίρη. Στις πλαγιές του βουνού που ορθώνεται στα βόρεια της πόλης, σώζονται, μέχρι και σήμερα, οι λαξευτοί τάφοι των βασιλιάδων που προκαλούν το ενδιαφέρον και την περιέργεια των επισκεπτών. Η πόλη επικοινωνούσε με δύο γέφυρες, οι οποίες έγιναν αργότερα πέντε, αρκετά μοντέρνας κατασκευής.
Πατρίδα του γεωγράφου Στράβωνα και γνωστή από τα αρχαία χρόνια η Αμάσεια υπήρξε, στην ελληνιστική περίοδο, πρωτεύουσα του βασιλείου των Μιθριδατών, στη ρωμαϊκή, πρωτεύουσα ομώνυμης ρωμαϊκής επαρχίας και στα βυζαντινά χρόνια, έδρα μητροπολιτικής περιφέρειας. Ιδιαίτερα όμως η πόλη αυτή μας είναι γνωστή για τα φριχτά δικαστήρια ανεξαρτησίας του Κεμάλ Ατατούρκ και τις εξοντωτικές φυλακές που στήθηκαν και χτίστηκαν εκεί ειδικά για την εξόντωση του ελληνικού στοιχείου.
Βρισκόταν πάνω στον δρόμο Καισάρειας-Σεβάστειας-Αμισού κοντά σε εύφορες πεδιάδες, όπου καλλιεργούνταν αμπέλια, δημητριακά, μετάξι, εσπεροειδή κ.τ.λ. Οι κάτοικοι ήταν, κυρίως, γεωργοί, αλλά και τεχνίτες και έμποροι. Η ελληνική κοινότητα διατηρούσε τρισυπόστατο ναό στο όνομα του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Χαραλάμπους και του Αγίου Βασιλείου (αρχιεπισκόπου Αμάσειας), του οποίου υπήρχε ο τάφος. Πριν την Ανταλλαγή η πόλη είχε πληθυσμό 30.000 κατοίκους. Από αυτούς, οι 2.000 ήταν Έλληνες.
Η εκκλησιαστική περιφέρεια της Αμάσειας (392 ελληνικές κοινότητες με πληθυσμό 155.000 κατοίκους) ήταν από τις μεγαλύτερες του Οικουμενικού Πατριαρχείου και είχε έδρα την Αμισό. Στο διάστημα 1921-1923 όλοι σχεδόν οι επιφανείς εκπρόσωποι του ελληνικού στοιχείου που αγωνίζονταν για την ανεξαρτησία του Πόντου πέρασαν από τις υγρές φυλακές της Αμάσειας.
Η εκκλησιαστική περιφέρεια της Αμάσειας (392 ελληνικές κοινότητες με πληθυσμό 155.000 κατοίκους) ήταν από τις μεγαλύτερες του Οικουμενικού Πατριαρχείου και είχε έδρα την Αμισό. Στο διάστημα 1921-1923 όλοι σχεδόν οι επιφανείς εκπρόσωποι του ελληνικού στοιχείου που αγωνίζονταν για την ανεξαρτησία του Πόντου πέρασαν από τις υγρές φυλακές της Αμάσειας.