Ακνταγμαντέν
Η πόλη αυτή δεν συμπεριλαμβανόταν στα όρια του διεκδικούμενου Πόντου, ασφαλώς, όμως, αποτελούσε ποντιακό οικισμό. Το όνομά της σημαίνει το μεταλλείο του Ακ νταγ (Λευκού Όρους) και βρισκόταν στο μέσο πεδιάδας, βόρεια του συγκεκριμένου βουνού. Αποικίστηκε το 1832 από ελληνικές οικογένειες της Αργυρούπολης μετά την παρακμή των εκεί μεταλλείων. Κατέφθασαν στην περιοχή μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1828.Τότε οι κάτοικοι της τελευταίας άρχισαν να υποφέρουν από την πείνα και γι΄ αυτό, το 1832, αρκετές οικογένειες εγκαταστάθηκαν στις γόνιμες κοιλάδες του όρους Ακ Νταγ, όπου βρήκαν απασχόληση στη γεωργία και τα μεταλλεία. Οι κάτοικοι αρχικά εργάστηκαν στα μεταλλεία της περιοχής, αλλά όταν κι αυτά σταμάτησαν να λειτουργούν, οι Έλληνες κάτοικοι της επαρχίας, που αριθμούσε τότε 30 ελληνικά χωριά, (1880) στράφηκαν στη γεωργία και το εμπόριο. Στα Ακνταγμαντέν κατοικούσαν 1.200 οικογένειες Ελλήνων, 200 Τούρκων και 80 Αρμενίων. Ανάμεσά τους υπήρχαν αρκετοί κρυπτοχριστιανοί από το Σταυρίν, οι οποίοι το 1876 αποκαλύφθηκαν και παρακολούθησαν την αναστάσιμη λειτουργία στον ναό του Αγίου Χαραλάμπους. Άρχισε τότε μια σειρά από διώξεις (φυλακίσεις, εκτοπίσεις, τάγματα εργασίας) που διήρκεσαν μέχρι την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Οι ορθόδοξοι Χριστιανοί κάτοικοι της περιοχής του Ακνταγμαντέν διοικητικά ανήκαν στην Άγκυρα, γι’ αυτό και οι υπόλοιποι Πόντιοι τους αποκαλούσαν Αγκαραλίδες. Θρησκευτικά υπάγονταν στη μητρόπολη Χαλδίας με έδρα την Κιμισχανέ (Αργυρούπολη) του Πόντου. Μαζί με τους Κιμισχανλίδες (Αργυρουπολίτες), εγκαταστάθηκαν και αρκετές οικογένειες Κρυπτοχριστιανών από το Σταυρίν του Πόντου (οι αποκαλούμενοι Σταυριώτες ή Σταυρέτες), καθώς και άλλοι Έλληνες Πόντιοι των κοινοτήτων Άδυσσης, Κοροξένης, Κρώμνης, Βαρενού, Γιαγλίδερες, Σολοχαίνης. Έτσι ιδρύθηκε η ομώνυμη κωμόπολη (κοινότητα) του Ακ Νταγ Ματέν.
Πηγές
Ο Πόντος των Ελλήνων -Χαμένες Πατρίδες, ΤΑ ΝΕΑ, 2003, σελ. 26
Ακνταγμαντενί (περιοχή) - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
Ο Πόντος των Ελλήνων -Χαμένες Πατρίδες, ΤΑ ΝΕΑ, 2003, σελ. 26
Ακνταγμαντενί (περιοχή) - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)